Americký LNG plyn do Polska proudí s obrovským zpožděním.* 

Z ogromnym poślizgiem do Polski płynie zaległy amerykański gaz LNG.* 

Americký LNG plyn do Polska proudí s obrovským zpožděním.

Po více než dvouletém zpoždění konečně dorazí do Polska zkapalněný plyn z víceleté dohody mezi společnostmi Orlen a Venture Global LNG. Náš koncern se stal obětí politiky Američanů, kteří se místo plnění dohody zaměřili na obrovské zisky od ostatních odběratelů.

Darius Malinowski Přidáno: 10. května 2025 06:01 Aktualizováno: 10. května 2025 10:31

V tomto článku píšeme o:

• Společnost VG LNG již dodala surovinu do plynárenského přístavu, ale ta byla nakoupena ve spotových transakcích.
• První dodávka dorazí na tankeru pronajatém společností Orlen.
• Pro Američany se obchodní válka mezi USA a Čínou ukázala jako problém.

Společnost Venture Global LNG se proslavila, když se v roce 2023 ukázalo, že neplní smlouvy na dodávky zkapalněného zemního plynu. Po dvou letech se to mění.

Americký LNG s lhůtou dodání přepravuje pod francouzskou vlajkou tanker Saint Barbara. V době psaní tohoto článku proplouvala tato loď pronajatá společností Orlen – jedna z osmi, které budou nakonec zajišťovat dodávky amerického plynu do Polska – severním cípem Jutska. Předpokládaný čas příjezdu do Svinoústí je v neděli ráno. Toto bude první návštěva lodi v našem plynovém přístavu.

Osoba spojená s bývalou PGNiG říká: – Je dobré, že se smlouva konečně začne realizovat. Znepokojuje mě však skutečnost, že Američané se k nám a dalším evropským příjemcům LNG chovali tímto způsobem. Jejich pověst byla zničená, ale zdálo se, že jim to nevadí. Pro nás je to ale známka toho, že bychom měli mít vždy záložní akční plán, i když se zdá, že partner je osvědčený a pochází ze spojenecké země, dodává náš partner.

Samotné připlutí není překvapením, během Evropského ekonomického kongresu jsme se Roberta Soszyńského, viceprezidenta pro provoz ve společnosti Orlen (po převzetí PGNiG se společnost stala stranou kontraktů uzavřených tímto subjektem), zeptali na situaci se společností VG LNG. Následně nám řekl, že první dodávka se očekává během několika týdnů. A právě teď jsme toho svědky.

Situace společnosti Orlen a dalších společností v oboru se však stala předmětem rozsáhlých debat a právních bitev – probíhá několik arbitráží. Nikdy předtím – kromě Rusů – se teoreticky významný dodavatel plynu nechoval ke svým obchodním partnerům tak instrumentálně. Je třeba poznamenat, že ačkoliv Orlen patří mezi oběti, Američané se stejnou bezohledností chovali i ke gigantům, jako jsou BP, Shell a Edison.

Polská odnož mezinárodního plynového skandálu

Společnosti BP a Shell jako první oznámily, že s americkými dodávkami něco není v pořádku, a to už před dvěma lety. Místní plynárenské části společností nedostaly objednanou surovinu.

To magnáty pobouřilo, protože nejenže nedostali surovinu, ale také utrpěli značné ztráty.

Americká taktika spočívala v přesunutí viny za neúspěch na vyšší moc. Údajně to bylo způsobeno absencí formálního souhlasu s používáním terminálu Calcasieu Pass.

Evropští příjemci zkapalněného plynu od společnosti VG LNG však toto vysvětlení považovali za zcela nespolehlivé. Plyn do Evropy netekl na základě dlouhodobých kontraktů, ale na základě spotových kontraktů (okamžitě) do Asie ano. A nejde jen o jednotlivé zátěže, terminál jich doposud odeslal přes tři sta.

Proč se Američané rozhodli pro tento krok? Bývalý generální ředitel PGNiG Piotr Woźniak se k vypuknutí skandálu krátce vyjádřil: – Umí počítat.

Stručně řečeno, Američané se prostě rozhodli vydělat si více. Když podepisovali smlouvy s evropskými odběrateli plynu, ceny plynu byly poměrně stabilní. Nicméně akce Gazpromu na trhu a následný útok Ruska na Ukrajinu zničily stávající řád. Ceny prudce vzrostly, pak klesly, ale stabilizace trhu přetrvávala. Navíc mnoho zákazníků začalo hledat suroviny. Asiaté platili obzvláště atraktivní ceny.

Američané se rozhodli na tom vydělat. Plyn z průsmyku Calcasieu tekl širokým proudem do Asie, ale také k zákazníkům, kteří si ho přáli koupit ve spotových transakcích. Zajímavé je, že se dostal i do Polska.

O kolik více Američané za surovinu dostali, není známo. Firmy pečlivě tají, kolik platí za benzín. Zřejmě ale byly ceny tak příznivé, že se VG LNG vyplatilo zahrávat si s evropskými zákazníky. Rozhodli se však hledat spravedlnost v arbitráži. Nešlo jen o ohrožení bezpečnosti dodávek, ale také o finanční ztráty. Giganti nakoupili alespoň část plynu od VG LNG s úmyslem jej dále prodat. Činy společnosti zpoza Atlantiku je o tuto možnost připravily. V současné době je otázka nesplněných smluv předmětem práce v rozhodčích soudech. Kolik peněz je v tom? Rozhodně obrovské – blížící se miliardám dolarů. Zatím je těžké říct, kdy budou věci hotové – většina z nich začala na konci loňského roku.

Američané se začali obávat, zda o jejich plyn bude zájem.

Proč Američané konečně začali s dodávkami po dvou letech odkladu?

Koncem února společnost VG LNG oficiálně oznámila komerční spuštění svého přepravního terminálu LNG Calcasieu Pass (tento „neprovozní“ terminál do konce února přepravil v posledních několika letech 355 nákladů LNG).

– Jakmile bude zařízení Calcasieu Pass v Louisianě v provozu, bude vyvážet nejméně 10 milionů tun LNG ročně (přibližně 13 miliard metrů krychlových), pochlubila se společnost VG LNG. Američané uvedli, že tím byla odstraněna překážka pro realizaci dlouhodobých smluv.

Podle odborníků je však v této věci i jiná podoba. Na dění na trhu s LNG reagovala i společnost VG LNG. Zaprvé se situace trochu uklidnila, ceny, ačkoli stále značně volatilní, se ustálily.

Zdá se však, že na rozhodnutí má větší vliv obchodní válka mezi USA a Čínou a její důsledky.

Peking nechce LNG od USA. Američané to tedy musí prodávat jiným zákazníkům a ti nejlepší jsou Evropané. VG LNG se proto ukázala jako společnost s nízkou důvěryhodností.

Odborníci mezitím očekávají, že některé asijské (čínské) dodávky budou přesměrovány do Evropské unie. Konkurence se zvýší a spotové ceny na jiných trzích nemusí být tak atraktivní.

VG LNG bude samozřejmě i nadále moci dodávat plyn do Evropy, ale pravděpodobně kvůli své pověsti za horších podmínek.

Nejedná se o jediný takový kontrakt na dodávku amerického LNG.

Za připomenutí stojí, že na podzim roku 2018 společnosti PGNiG a Venture Global LNG oznámily dohodu o nákupu 2 milionů tun LNG ročně naší společností, nicméně, toto nebyla jediná smlouva.

O tři týdny později, za přítomnosti prezidenta Andrzeje Dudy, podepsala společnost PGNiG 24letou smlouvu na dodávky amerického LNG s lídrem na trhu – společností Cheniere.

Podle dohody měl celkový objem dodávek v letech 2019–2022 činit přibližně 0,52 milionu tun LNG, což je zhruba 0,7 miliardy metrů krychlových plynu po regazifikaci. V letech 2023–2042 dosáhne celkový objem dovozu přibližně 29 milionů tun (přibližně 39 miliard metrů krychlových po regazifikaci), což znamená, že od roku 2023 bude PGNiG nakupovat přibližně 1,45 milionu tun LNG ročně (přibližně 1,95 miliardy metrů krychlových plynu po regazifikaci).

Jaký byl rozdíl mezi těmito dvěma smlouvami?

Cheniere se ukázala být velmi spolehlivým partnerem, plynu dodávala a nadále dodává na průběžné bázi, zatímco Venture Global LNG si zničila reputaci a teprve teď se ji snaží obnovit.

© Materiál chráněný autorským právem – pravidla pro přetisk jsou uvedena v předpisech regulamin

Dariusz Malinowski

---

Z ogromnym poślizgiem do Polski płynie zaległy amerykański gaz LNG. 

Z ponad dwuletnim opóźnieniem w końcu do Polski dociera skroplony gaz z wieloletniej umowy pomiędzy Orlenem i Venture Global LNG. Nasz koncern stał się ofiarą polityki Amerykanów, którzy zamiast wywiązywać się umowy, postawili na krociowe zyski od innych odbiorców.

Dariusz Malinowski  Dodano: 10 maja 2025 06:01 Aktualizacja: 10 maja 2025 10:31

W tym artykule piszemy o:

• VG LNG dostarczał już surowiec do gazoportu, ale był on kupowany w transakcjach spotowych.
• Pierwsza dostawa przypłynie na gazowcu czarterowanym przez Orlen.
• Dla Amerykanów kłopotem okazała się wojna handlowa USA z Chinami.

O Venture Global LNG stało się głośno, gdy w 2023 r. okazało się, że spółka nie realizuje kontraktów na dostawy skroplonego gazu ziemnego. Po dwóch latach to się zmienia.

Zaległy amerykański gaz LNG transportuje gazowiec Święta Barbara pod francuską banderą. W momencie pisania tekstu ten wyczarterowany przez Orlen statek – jeden z ośmiu, jakie docelowo mają obsługiwać dostawy amerykańskiego gazu do Polski – mijał północny cypel Jutlandii. Oczekiwany czas zawinięcia do Świnoujścia to niedzielne godziny poranne. Dla statku będzie to pierwsza wizyta w naszym gazoporcie.

Osoba związana z byłym PGNiG mówi: – Dobrze, że w końcu umowa zacznie być realizowana. Jednak niepokoi mnie fakt, że Amerykanie tak potraktowali nas i innych europejskich odbiorców LNG. Opinia o nich została zrujnowana, ale raczej się tym nie przejęli. Dla nas to jednak wskazówka, że zawsze powinniśmy mieć rezerwowy plan działania, nawet jeśli wydaje się, że partner jest sprawdzony i z sojuszniczego kraju – dodaje nasz rozmówca.

Samo przypłynięcie nie jest niespodzianką, podczas Europejskiego Kongresu Gospodarczego o sytuację z VG LNG zapytaliśmy wiceprezesa ds. operacyjnych Orlenu (spółka po przejęciu PGNiG stała się stroną kontaktów zawartych przez ten podmiot) Roberta Soszyńskiego. Wówczas powiedział nam, że pierwsza dostawa spodziewana jest w ciągu kilku tygodni. I właśnie teraz jesteśmy jej świadkiem.

Jednak sytuacja Orlenu i innych spółek z branży stała się przedmiotem szerokiej debaty i prawniczych bojów – toczy się kilka arbitraży. Nigdy wcześniej – nie licząc Rosjan – teoretycznie poważny dostawca gazu tak instrumentalnie nie potraktował partnerów biznesowych. Przy tym trzeba zaznaczyć, że choć Orlen należy do poszkodowanych, to Amerykanie z równą bezwzględnością potraktowali takich gigantów jak BP, Shell czy Edison.

Polski odprysk międzynarodowej afery gazowej

O tym, że coś jest nie tak z amerykańskimi dostawami, jako pierwsze poinformowały już dwa lata temu BP i Shell. Tamtejsze części gazowe spółek nie otrzymały zamówionego surowca.

Wzburzyło to potentatów, bo obaj nie tylko nie otrzymali surowca, ale ponieśli wymierne straty.

Taktyka Amerykanów polegała na zrzuceniu winy za niezrealizowanie dostaw na czynnik wyższy. Chodziło rzekomo o brak formalnej zgody na użytkowanie terminala Calcasieu Pass.

Tyle że europejscy odbiorcy skroplonego gazu z VG LNG uznali to za całkowicie niewiarygodne tłumaczenie. Gaz do Europy z kontraktów długoterminowych nie płynął, ale w kontraktach spotowych (natychmiastowych) do Azji już tak. I nie chodzi bynajmniej o jakieś pojedyncze ładunki, do dzisiaj terminal wysłał ich już ponad trzysta.

Dlaczego Amerykanie zdecydowali się na to? Były prezes PGNiG Piotr Woźniak, gdy afera wybuchła, skomentował to krótko: – Oni potrafią liczyć.

W największym skrócie Amerykanie postanowili po prostu zarobić więcej. Gdy podpisywali umowy z europejskimi odbiorcami surowca, ceny gazu były dość stabilne. Jednak działania na rynku Gazpromu, a potem napaść Rosji na Ukrainę, zburzyły dotychczasowy ład. Ceny poszybowały, później spadły, ale stabilizacja rynku odeszła. Co więcej, wielu odbiorców zaczęło poszukiwać surowca. Szczególnie atrakcyjne ceny płacili Azjaci.

Amerykanie postanowili na tym zarobić. Gaz z Calcasieu Pass popłynął szerokim strumieniem do Azji, ale i do klientów chcących go nabyć w transakcjach spot. Co ciekawe, docierał także do Polski.

O ile więcej Amerykanie otrzymywali za surowiec, tego nie wiadomo. Spółki bowiem skrzętnie ukrywają to, ile płacą za gaz. Widocznie jednak ceny były na tyle korzystne, że VG LNG opłacało się zadrzeć z europejskimi klientami.

Ci jednak postanowili poszukać sprawiedliwości w arbitrażu. Chodziło nie tylko o naruszenie bezpieczeństwa dostaw, ale także o straty finansowe. Giganci przynajmniej w części kupowali gaz od VG LNG z myślą o jego odsprzedaży. Działania spółki zza Atlantyku tej możliwości ich pozbawiły.Obecnie sprawa niezrealizowanych kontraktów jest przedmiotem prac sądów arbitrażowych. Jakie kwoty wchodzą w grę? Z pewnością ogromne – idące w miliardy dolarów. Na razie trudno powiedzieć, kiedy sprawy się zakończą – większość ruszyła w końcówce ubiegłego roku.

Amerykanie zaczęli się obawiać, czy będą chętni na ich gaz

Dlaczego Amerykanie po dwóch latach gry na zwłokę zaczęli w końcu realizować dostawy?

Pod koniec lutego VG LNG oficjalnie poinformował o komercyjnym uruchomieniu terminala wysyłkowego LNG Calcasieu Pass (ten „niedziałający“ terminal do końca lutego w ciągu kilku ostatnich lat wysłał 355 ładunków LNG).

– Po uruchomieniu zakład Calcasieu Pass zlokalizowany w Luizjanie będzie eksportował co najmniej 10 mln ton LNG rocznie (około 13 mld m sześc.) – pochwalił się VG LNG. Amerykanie stwierdzili, że tym samym została usunięta przeszkoda w realizacji kontraktów długoterminowych.

Jednak zdaniem ekspertów sprawa ma drugie dno. VG LNG zareagowało także na to, co dzieje się na rynku LNG. Po pierwsze sytuacja się nieco uspokoiła, ceny, choć nadal są dość zmienne, to jednak się wypłaszczyły.

Jednak większy wpływ na decyzję wydaje się mieć wojna handlowa USA z Chinami i jej skutki.

Pekin nie chce LNG z USA. Amerykanie muszą sprzedawać go więc innym klientom, a najlepszymi są Europejczycy. VG LNG okazał się zatem spółką o niskiej wiarygodności.

Tymczasem eksperci spodziewają się, że nastąpi przekierowanie części dostaw azjatyckich (chińskich) do Unii Europejskiej. Konkurencja wzrośnie, a ceny spotowe na innych rynkach mogą nie być tak atrakcyjne.

Oczywiście VG LNG nadal będzie mogło dostarczać gaz do Europy, ale prawdopodobnie ze względu na swoją reputację na gorszych warunkach.

To nie jedyny taki kontrakt na dostawy amerykańskiego LNG

Warto przypomnieć, że jesienią 2018 r. PGNiG i Venture Global LNG ogłosiły umowę na zakup przez naszą firmę 2 mln ton LNG rocznie, nie był to zresztą jedyny kontrakt.

Trzy tygodnie później PGNiG podpisał w obecności prezydenta Andrzeja Dudy 24-letni kontrakt na dostawy amerykańskiego LNG z potentatem na tym rynku – spółką Cheniere.

Zgodnie z umową w latach 2019-2022 łączny wolumen dostaw miał wynieść ok. 0,52 mln ton LNG, czyli ok. 0,7 mld m sześc. gazu po regazyfikacji. Natomiast w latach 2023-2042 łączny wolumen importu osiągnie ok. 29 mln ton (ok. 39 mld m sześc. po regazyfikacji), co oznacza, że od 2023 r. PGNiG każdego roku zakupi ok. 1,45 mln ton LNG (ok. 1,95 mld m sześc. gazu po regazyfikacji).

Co różniło te dwa kontrakty?

Cheniere okazało się bardzo wiarygodnym partnerem, gaz wysyłało i wysyła na bieżąco, natomiast Venture Global LNG zrujnowało opinię o sobie i teraz dopiero próbuje ją odbudować.

© Materiał chroniony prawem autorskim – zasady przedruków określa regulamin

Dariusz Malinowski