PL/CZ informace – zákony – předpisy – pozvánky a pod. CZ/PL informacje – ustawy – przepisy – zaproszenia itp.
Situace firem v Polsku se zhoršila. Klíčová zjištění z monitorovací zprávy NBP.*
Pogorszyła się sytuacja firm w Polsce. Najważniejsze wnioski z monitoringu NBP.*
Vláda slibuje deregulaci, ale v praxi to nefunguje.*
Rząd obiecuje deregulację, w praktyce jednak to nie działa.*
Situace firem v Polsku se zhoršila. Klíčová zjištění z monitorovací zprávy NBP.
Připravil: Damian Słomski
Malé a střední podniky si stěžují, zatímco nálada v největších podnicích a veřejném sektoru se zlepšila, uvádí páteční zpráva NBP (Polská národní banka). Podniky stále považují vysoké nebo rostoucí ceny surovin a dodávek za nejdůležitější překážku růstu. Ve druhém čtvrtletí se snížil jak podíl firem předpovídajících růst cen, tak rozsah plánovaného nárůstu.
„Ve druhém čtvrtletí roku 2025 zůstala ekonomická situace polských podniků slabá. Ve srovnání s předchozím čtvrtletím se mírně zhoršila a mírné oslabení se očekává i ve třetím čtvrtletí,“ uvádí se v pátek v „Rychlém monitoringu“ NBP, což je pravidelně prezentovaná zpráva o stavu firem, která byla zveřejněna. Autoři zprávy dodávají, že se roční výhled zlepšil, doprovázený zvýšeným optimismem v prognózách exportu.
Pokles ukazatele současné situace a jeho nízkou úroveň zaznamenala většina analyzovaných společností, zejména sektor malých a středních podniků a soukromé podniky. Hodnocení situace největších podniků a veřejného sektoru se však zlepšilo a ukazatel dosáhl několikaletého maxima.
Průzkum NBP ukazuje, že firmy stále považují za nejdůležitější bariéru růstu vysoké nebo rostoucí náklady na suroviny a dodávky, ačkoli negativní dopad tohoto faktoru na situaci firem se výrazně snížil.
„Podobně se oslabil dopad dalších významných bariér: měnící se a nepříznivé regulace z pohledu firem, vysoké daně a poplatky a vysoké náklady na práci,“ poznamenává NBP.
„Negativní dopad nízké nebo klesající poptávky se však nezmenšil. Bariérou, která však jednoznačně nabyla na významu, byla nejistota související s faktory, jako je geopolitická situace,“ uvádí se ve zprávě.
Klíčová zjištění z rychlého monitorování NBP
Analýza ukazuje, že zatímco procento společností, které ve třetím čtvrtletí deklarovaly zvýšení platů, kleslo pod průměrnou úroveň předchozích let, průměrný rozsah plánovaného zvýšení se mírně zvýšil.
Navzdory zlepšené dostupnosti bankovního financování ve druhém čtvrtletí se zájem podniků o jeho získání mírně snížil.
„Výsledky rychlého monitorování NBP naznačují další nárůst investičního optimismu v tomto segmentu podnikového sektoru, zatímco investiční sentiment zůstává oslabený u soukromých společností, zejména zahraničních,“ uvádí se ve zprávě.
Ve druhém čtvrtletí se snížil jak podíl společností předpovídajících růst cen, tak rozsah plánovaného zvýšení. „Nejčastěji uváděnými důvody pro předpovídaný růst cen zůstaly rostoucí nabídky a náklady na práci, ačkoli jejich dopad dále oslabil. Zvýšil se však podíl společností, které jako důvod pro předpovídaný růst cen označily změny poptávky,“ uvádí NBP.
Pogorszyła się sytuacja firm w Polsce. Najważniejsze wnioski z monitoringu NBP.
Opracowanie: Damian Słomski
Małe i średnie firmy narzekają, podczas gdy poprawiły się nastroje w największych przedsiębiorstwach i sektorze publicznym — wynika z piątkowego raportu NBP. Za najważniejszą barierę rozwoju biznes nadal uznaje wysokie bądź rosnące koszty surowców i ceny zaopatrzenia. W drugim kwartale zarówno udział firm prognozujących wzrost cen, jak i skala planowanych podwyżek się zmniejszyły.
„W drugim kwartale 2025 r. sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstw w Polsce pozostawała osłabiona. Uległa ona niewielkiemu pogorszeniu w porównaniu z poprzednim kwartałem, a jej nieznacznie osłabienie oczekiwane jest również w trzecim kwartale“ — wynika z opublikowanego w piątek „Szybkiego Monitoringu NBP“, czyli cyklicznie prezentowanego raportu na temat kondycji firm. Twórcy raportu dodają, że roczne perspektywy uległy poprawie, czemu towarzyszył wzrost optymizmu w prognozach eksportu.
Spadek wskaźnika sytuacji bieżącej i jego niski poziom odnotowała większość analizowanych firm, w tym zwłaszcza sektor małych i średnich przedsiębiorstw oraz przedsiębiorstwa prywatne. Poprawiły się natomiast oceny sytuacji największych przedsiębiorstw oraz sektora publicznego, dla którego wskaźnik ukształtował się na poziomie wieloletniego maksimum.
Z badania NBP wynika, że za najważniejszą barierę rozwoju przedsiębiorstwa nadal uznają wysokie bądź rosnące koszty surowców i ceny zaopatrzenia, choć negatywny wpływ tego czynnika na sytuację firm wyraźnie się zmniejszył.
„Podobnie osłabło oddziaływanie kolejnych istotnych barier: zmieniających się i niekorzystnych z punktu widzenia firm przepisów, wysokich podatków i opłat oraz wysokich kosztów pracy“ — wskazuje NBP.
„Nie zmniejszył się natomiast negatywny wpływ niskiego bądź zmniejszającego się popytu. Barierą, która wyraźnie zyskała na istotności była natomiast niepewność, związana m.in. z sytuacją geopolityczną“ — czytamy w raporcie.
Szybki monitoring NBP. Najważniejsze wnioski
Analiza wykazuje, że podczas gdy odsetek firm deklarujących wzrost wynagrodzeń w trzecim kwartale spadł poniżej przeciętnego poziomu z lat ubiegłych, średnia skala planowanej podwyżki nieznacznie wzrosła.
Mimo poprawy dostępności finansowania bankowego w drugim kwartale, zainteresowanie przedsiębiorstw jego pozyskaniem nieco spadło.
„Wyniki SM NBP wskazują na dalszy wzrost optymizmu inwestycyjnego tej części sektora przedsiębiorstw, podczas gdy w firmach prywatnych, a w szczególności zagranicznych, nastroje inwestycyjne pozostają osłabione“ — czytamy.
W drugim kwartale zarówno udział przedsiębiorstw prognozujących wzrost cen, jak i skala planowanych podwyżek się zmniejszyły. „Najczęściej wskazywanymi przyczynami prognozowanego wzrostu cen pozostały rosnące koszty zaopatrzenia oraz koszty pracy, choć ich wpływ uległ dalszemu osłabieniu. Wzrósł natomiast udział firm uznających zmiany popytu za powód prognozowanego wzrostu cen“ — wskazuje NBP.
Vláda slibuje deregulaci, ale v praxi to nefunguje.
Předvídatelnost a stabilita předpisů a zákonů v Polsku by měla být stejná pro všechny, přesto jsou v Polsku společnosti legálně prodávající zboží zjevně diskriminovány, což některé z nich vystavuje mnohamilionovým ztrátám. Státní pokladna také ztrácí a mohla by ztratit ještě více.
Toto jsou závěry, ke kterým dospěli účastníci debaty: „Dokončení deregulačních snah vlády s ohledem na kroky veřejné správy“, která se konala v sídle Polské tiskové agentury.
Robert Gwiazdowski, právník, ekonom a přednášející na Lazarského univerzitě, vycházel ze shrnutí iniciativy „CheckMy“, a uvedl, že deregulační snahy budou neúčinné, pokud vláda nic dalšího neudělá.
„Deregulaci provádíme už počtvrté, takže s regulací muselo být něco špatně,“ zeptal se ekonom. „Samotná regulace by měla uvádět, kdy bude po zavedení nových předpisů provedeno hodnocení, ale bohužel je to u nás vzácné. A i kdyby takové hodnocení bylo plánováno, zapomněli specifikovat metodiku jeho provedení,“ dodal.
Mohou se podnikatelé v této souvislosti spolehnout na právní předvídatelnost? Jakub Bińkowski, ředitel odboru práva a legislativy Svazu podnikatelů a zaměstnavatelů, připomněl, že v minulosti jsme měli deregulační iniciativy, které měly takovou stabilitu zaručit; některé byly dokonce schváleny, ale v praxi nebyly implementovány.
„Vzpomínám si například na prohlášení týkající se již zmíněného hodnocení dopadu nových regulací na malé a střední podniky. Bylo implementováno, ale zlepšilo to atmosféru kolem fungování malých podniků? Asi ne moc,“ poznamenal Jakub Bińkowski.
Podle jeho názoru, když se narativ o předvídatelnosti a budování důvěry ze strany vlády střetává s jednáním daňových a kontrolních orgánů, je to velký problém.“ „Pokud se podíváme na cíl, kterým je v rámci procesu deregulace stabilizace a předvídatelnost tvorby zákonů, pak pokud provedeme sektorovou analýzu, uvidíme, že existují odvětví, kde se absolutně nic nemění – například oblast spotřebních daní v tabákovém nebo alkoholovém průmyslu,“ zdůraznil ředitel. „Stručně řečeno, budování důvěry a přátelského prostředí je nepřetržitý proces a my v to doufáme, ale poukazujeme na to, že pro zlepšení fungování společností je ještě mnoho co dělat,“ dodal.
Podle dalšího účastníka debaty, Marcina Cichyho, výkonného ředitele Polsko-britské obchodní komory, deregulace jen částečně splnila očekávání zahraničních – britských – společností působících v Polsku.
„Ve Spojeném království se hodnocení dopadů regulace provádí před a po zavedení regulace.“ „V Polsku si na ně nikdo nevzpomene, jakmile jsou nařízení prosazena, a nikdo nehodnotí jejich dopady, dokud nenastane problém,“ vysvětlil Marcin Cichy. „Proč se to děje?“ Často slýcháme tvrzení, že britské společnosti nemají žádné stížnosti, protože nepůsobí na jednotném trhu a o brexitu samy rozhodly. Je však klíčové, aby i britský kapitál našel v Polsku úrodnou půdu pro své působení,“ dodal.
Jakub Bińkowski se zaměřil na konkrétní příklady rozporu mezi vládními prohlášeními a jednáním daňových úřadů v Polsku a uvedl, že jsme měli období relativního klidu – počet hlášení o chybách finančních úřadů byl v poslední době výrazně nižší.
„Existují však případy, které vzbuzují podiv,“ poznamenal. „Nejnovější příklad: Celní a obchodní komora v Poznani drží zboží – 200 000 náplní do elektronických cigaret – již měsíce bez právního základu. Navíc je nevydala ani poté, co policie zastavila řízení z důvodu neexistence důvodů pro obvinění, čímž vystavila společnosti zapojené do jejich obchodu ztrátám.“
Hodnota zadrženého zboží dosahuje 1,5 milionu zlotých a ztráty britského výrobce – podle jeho konzervativních odhadů – již překročily 10 milionů zlotých hrubého. „Další zásilky v hodnotě až 20 milionů zlotých uvízly na cestě do Polska,“ dodal.
Podle jeho názoru je nepřijatelné rozdělovat a diferencovat podnikatele na základě produktů, které prodávají. Mohou se na ně vztahovat různé předpisy, ale nikdo nemůže být diskriminován, pokud zavádí legální produkty. Mezitím v Polsku existují podnikatelé, kteří čelí právní nestabilitě, nepředvídatelnosti a změnám každých několik měsíců.
Ředitel Polsko-britské obchodní komory s odkazem na příklad celní komory v Poznani ujistil, že jeho organizace bude pracovat na objasnění této situace. „Zaslali jsme dopis ministrovi financí s žádostí o jeho pozornost k této záležitosti, protože je těžké se vyhnout dojmu, že toto jednání je stigmatizující,“ uvedl Marcin Cichy.
„Nemyslím si, že by se podobný problém vyskytl například v energetickém sektoru. Pokud se však jedná o odvětví, které je, ruku na srdce, kontroverzní z hlediska zdraví, pak je tento typ jednání přijatelnější. Ale kde je zde ekonomická logika? „Tento produkt se válí a způsobuje ztráty, takže se potýkáme s ušlým ziskem a společnost bude mít právo požadovat odškodnění od státní pokladny,“ dodal.
Krzysztof Konieczny, viceprezident Národní asociace pěstitelů tabáku v Grudziądzu, také zdůraznil problém tabákového průmyslu. Uvedl příklad ze své země, kde celní úřad zabavil zboží farmáři, držel ho rok a půl, čímž ho vystavil ztrátám, a poté, co se ukázalo, že zabavení bylo neoprávněné, ho vrátil.
„Podle mého názoru jsou nařízení proti našim pěstitelům nespravedlivá. Pokud tady nebudeme pěstovat tabák, přijde odjinud. Není tedy pravda, že se nařízení uplatňují na ochranu zdraví Poláků, ale spíše proti polským podnikatelům, což škodí naší ekonomice,“ řekl Krzysztof Konieczny. „V Polsku máme největší tabákové společnosti, které do rozpočtu platí obrovské částky a zboží expedují do celého světa.“ „Ale pokud bude zákon pokračovat v daném směru, tyto firmy Polsko opustí,“ dodal.
Marcin Cichy to potvrdil: „Dostáváme se do nevýhody. Pokud bychom měli možnost stát se globálním centrem a my ji promrháme, vystavujeme naši státní pokladnu ztrátám.“ „Byla by škoda tohle všechno zničit jen proto, že někdo nevidí les, protože mu stromy blokují výhled, nebo nevidí ekonomický kontext,“ uzavřel ředitel Komory.
Navzdory tomu přiznal, že je opatrně optimistický ohledně výsledků práce Brzoského týmu, i když zatím neví, jakou podobu tyto návrhy v legislativním procesu nabudou. „Věřím, že politici mohou udělat mnohem více pro podporu klimatu pro rozvoj podnikání v Polsku, a s tím počítám,“ řekl Marcin Cichy.
Rząd obiecuje deregulację, w praktyce jednak to nie działa.
Przewidywalność i stabilność przepisów i prawa w Polsce powinna być jednakowa dla wszystkich, tymczasem w Polsce ewidentnie różnicuje się firmy legalnie wprowadzające do obrotu towary narażając niektóre z nich na wielomilionowe straty. Traci też skarb państwa, a stracić może jeszcze więcej.
Takie wnioski wysnuli uczestnicy debaty: „Zakończenie prac deregulacyjnych rządu w świetle działań administracji publicznej“, która odbyła się w siedzibie Polskiej Agencji Prasowej.
Wychodząc od podsumowania inicjatywy SprawdzaMy Robert Gwiazdowski, prawnik, ekonomista, wykładowca Uczelni Łazarskiego stwierdził, że działania deregulacyjne nie przyniosą żadnego efektu, jeśli rząd nic dalej z nimi nie zrobi.
— Po raz czwarty już robimy deregulację, coś musiało więc pójść źle z regulacją — pytał ekonomista. — Sama regulacja powinna wskazywać, kiedy zostanie przeprowadzona ocena po wprowadzeniu nowych przepisów, niestety u nas jest to rzadkością. A jeżeli nawet jeśli taką ocenę przewidziano, to zapomniano o wskazaniu metodologii jej przeprowadzenia — dodał.
Czy w tym kontekście przedsiębiorcy mogą liczyć na przewidywalność prawa? Jakub Bińkowski, dyrektor departamentu prawa i legislacji Związku Przedsiębiorców i Pracodawców przypomniał, że w przeszłości mieliśmy już inicjatywy deregulacyjne, które miały taką stabilizację zagwarantować, niektóre nawet zostały uchwalone, ale w praktyce się nie przyjęły.
— Przypominam sobie chociażby deklarację związaną ze wspomnianą oceną skutków nowych regulacji dla MSP, to zostało wdrożone, ale czy to poprawiło atmosferę wokół funkcjonowania małych firm? Chyba nie bardzo — zaznaczył Jakub Bińkowski.
W jego ocenie, gdy narracja o przewidywalności, budowaniu zaufania ze strony rządu kłóci się z działaniem organów kontrolno-skarbowych, to to jest duży problem.
— Jeśli spojrzymy na cel, aby w ramach procesu deregulacyjnego tworzenie prawa było bardziej stabilne i przewidywalne, to jeśli przeprowadzimy analizę sektorową to dostrzeżemy, że są branże, w których kompletnie nic się nie zmienia — choćby obszar akcyzowy dotyczący branży tytoniowej, czy alkoholowej — podkreślił dyrektor. — Reasumując budowa zaufania i przyjaznego otoczenia jest procesem, który ma być ciągły i na to liczymy, ale zwracamy uwagę, że aby to wpłynęło na poprawę funkcjonowania firm, to jest tu jeszcze wiele do zrobienia — dodał.
Zdaniem innego z uczestników debaty — Marcina Cichego, dyrektora zarządzającego Polsko Brytyjską Izbą Handlową deregulacja tylko częściowo spełniła oczekiwania zagranicznych — brytyjskich koncernów funkcjonujących w Polsce.
— W Wielkiej Brytanii funkcjonuje to w ten sposób, że ocena skutków regulacji przeprowadzana jest przed wdrożeniem przepisów i po ich zastosowaniu. W Polsce po przepchnięciu przepisów nikt już o nich nie pamięta i nikt nie ocenia ich skutków do momentu, kiedy pojawi się problem — wyjaśnił Marcin Cichy. — Dlaczego tak się dzieje? Spotykamy się często ze stwierdzeniem, że koncerny z Wielkiej Brytanii nie mogą mieć pretensji, bo nie funkcjonują w jednolitym rynku, same zdecydowały o brexicie. Istotne jest jednak, aby brytyjski kapitał również znalazł podatny grunt do funkcjonowania w Polsce — dodał.
Przechodząc do konkretnych przykładów rozjeżdżania się deklaracji rządu i działania organów skarbowych w Polsce Jakub Bińkowski stwierdził, że mieliśmy okres względnego spokoju — liczba zgłoszeń, że skarbówka funkcjonuje źle w ostatnim czasie była znacząco niższa.
— Jednak zdarzają się przypadki, które budzą zdziwienie — zaznaczył. — Ostatni przykład: Izba Celno-Handlowa w Poznaniu od miesięcy przetrzymuje towar — 200 tys. kartridży do e-papierosów — bez podstaw prawnych, co więcej nie uwolniła ich nawet po umorzeniu postępowania z powodu braku podstaw do zarzutów przez policję, narażając na straty firmy zaangażowane w jego obrót.
Wartość przetrzymywanego towaru sięga 1,5 mln zł, a straty brytyjskiego producenta – według jego ostrożnych szacunków – przekroczyły już 10 mln zł brutto. Kolejne partie, warte nawet 20 mln zł, utknęły w drodze do Polski — dodał.
W jego ocenie nie może być zgody na to, aby dzielić przedsiębiorców i różnicować ich w zależności od tego, jakie produkty wprowadzają na rynek. Mogą być stosowane w stosunku do nich inne regulacje, ale nie można nikogo dyskryminować jeśli wprowadzają legalne produkty. Tymczasem w Polsce są przedsiębiorcy, którzy się mierzą z niestabilnością prawa, nieprzewidywalnością, zmianą co kilka miesięcy.
Dyrektor Polsko Brytyjskiej Izby Handlowej nawiązując do przykładu działania izby celnej w Poznaniu zapewnił, że jego organizacja będzie działała na rzecz wyjaśnienia tej sytuacji. — Wystosowaliśmy pismo do ministra finansów z prośbą o zainteresowanie się tą sprawą, trudno bowiem oprzeć się wrażeniu, że to działanie ma charakter stygmatyzujący — stwierdził Marcin Cichy.
— Nie sądzę, aby podobny problem wystąpił np. W sektorze energetycznym, natomiast jeśli mamy do czynienia z branżą, która umówmy się, jest kontrowersyjna w kontekście zdrowia, to przyzwolenie na tego typu działanie jest większe. Gdzie tu jednak logika ekonomiczna? Ten towar zalega i powoduje straty, mamy więc do czynienia z kosztami utraconych korzyści i firma będzie miała prawo do dochodzenia odszkodowania od Skarbu Państwa — dodał.
Na problem branży tytoniowej zwrócił też uwagę Krzysztof Konieczny, wiceprezes Ogólnopolskiego Związku Plantatorów Tytoniu w Grudziądzu, który przytoczył przykład z własnego podwórka, gdzie izba celna zarekwirowała towar jednemu z rolników, przetrzymała przez półtora roku narażając go na straty, po czym oddała, bo jednak okazało się, że zatrzymanie było niesłuszne.
— Regulacje wymierzone przeciwko naszym plantatorom w mojej ocenie są krzywdzące, jeśli nie będziemy tytoniu uprawiać u nas, skądś on przyjedzie, tak więc nieprawdą jest, że regulacje są stosowane w trosce o zdrowie Polaków, raczej przeciwko polskim przedsiębiorcom, co jest robione ze szkodą dla naszej gospodarki — mówił Krzysztof Konieczny. — Mamy największe koncerny tytoniowe w Polsce, które odprowadzają ogromne sumy do budżetu i wysyłają towar na cały świat, ale jeśli prawo nadal pójdzie w kierunku, w którym zmierza, to te firmy się z Polski wyniosą — dodał.
Potwierdził to Marcin Cichy — sami stawiamy siebie w niekorzystnej sytuacji, jeśli mieliśmy możliwość stać się hubem na cały świat, a sami to zaprzepaszczamy, to narażamy nasz skarb państwa na straty. — Słabo by było zniszczyć to wszystko tylko dlatego, że ktoś nie widzi lasu, bo mu drzewa zasłaniają, nie widzi kontekstu ekonomicznego. — zakończył dyrektor Izby.
Mimo to przyznał, że jest ostrożnym optymistą co do efektów prac zespołu Brzoski, choć jeszcze nie wie w jakim kształcie te postulaty będą przechodziły ścieżkę legislacyjną. — Uważam, że politycy mogą dużo więcej dobrego zrobić dla klimatu dla rozwoju biznesu w Polsce i na to liczę — powiedział Marcin Cichy.