PL/CZ informace – zákony – předpisy – pozvánky a pod. CZ/PL informacje – ustawy – przepisy – zaproszenia itp.
Polská ekonomika je odolná vůči šokům.*
Polska gospodarka jest odporna na wstrząsy.*
Polská ekonomika je odolná vůči šokům. Dopad globálních otřesů je však obtížné předvídat.
Ještě před týdnem nebo dvěma byly údaje o růstu polské ekonomiky zcela jiné než nyní. Vzhledem k tomu, že skutečně pozorujeme otřesy v globální ekonomice, jsou prognózy méně jasné a podléhají častým změnám, říká v rozhovoru pro WNP.PL Joanna Świerzyńska, řídící partnerka společnosti Deloitte v Polsku, pobaltských státech a na Ukrajině.
Jak můžeme zhodnotit současný stav polské ekonomiky v kontextu globálního obchodního napětí?
– Ještě před týdnem nebo dvěma byly údaje o růstu polské ekonomiky zcela jiné než nyní. Vzhledem k tomu, že skutečně pozorujeme otřesy v globální ekonomice, jsou prognózy méně jasné a podléhají častým změnám.
V tuto chvíli je těžké předpovědět, jakým směrem se bude obchodní válka vyvíjet nebo jaká nová oznámení Spojené státy učiní. Cla navržená americkou administrativou dosahují rekordních úrovní z počátku 20. století, ale zároveň byla, mimo jiné ve vztahu k Evropské unii, na 90 dní pozastavena.
Evropská unie a další země hovoří o odvetných clech
– O odvetných clech hovoří nejen EU, ale i další země. Situace je tedy dynamická a velmi nejistá, což je nejlépe vidět na chování zlotého – na signály přicházející ze zahraničí reagoval poměrně výrazným oslabením.
V tak vysoce globalizovaném světě ovlivňují změny v obchodu i situaci Polska. Během posledních 30 let poháněla naše integrace do globální ekonomiky růst HDP v Polsku.
Na druhou stranu vidíme, že polská ekonomika je opravdu flexibilní. To se projevilo naší odolností vůči otřesům, jako byla pandemie Covid-19 nebo válka na Ukrajině.
Proto jsem i přes zhoršení prognóz a krátkodobou nejistotu ohledně stavu polské ekonomiky optimistický. Nezapomínejme na fondy EU, které nám v nadcházejících měsících poskytnou významnou podporu. V investicích uskutečněných s fondy KPO vidím velký potenciál.
Jaká je pravděpodobnost, že ekonomický růst v Polsku bude letos vyšší než 2,9 % v roce 2024?
– Prognózy z ledna uváděly růst o 3,7 %, ale vzhledem k tempu globálních změn je těžké v této věci soudit. Zejména s přihlédnutím k dalším faktorům, jako je relativně nízká aktivita soukromého sektoru.
Otázkou je, jaké kroky podnikneme, abychom to změnili, a do jaké míry bude mít deregulace vliv na urychlení investičních rozhodnutí.
Nezapomínejme také, že stejně jako většina evropských společností se potýkáme s nepříznivou demografickou situací a stárnoucí populací.
Kromě toho existují problémy spojené s financováním rekordních a nyní nezbytných výdajů na obranu. Geopolitická situace nám ukázala, že aliance, které fungovaly po léta, jsou narušeny a měli bychom se zaměřit na místní a regionální investice do obrany.
Energetická transformace se v Polsku musí zrychlit
Nezastírejme fakt, že čelíme značným výzvám souvisejícím s energetickou transformací, kterou je třeba urychlit. V měřítku celé ekonomiky a snahy o zlepšení její konkurenceschopnosti je to bezpochyby téma, které už nemůže déle čekat.
Když vezmeme v úvahu celkový obraz, myslím si, že navzdory výzvám a globálním otřesům máme stabilní a pevné základy pro rozvoj a posílení naší pozice v Evropě. V Polsku rozhodně máme být na co hrdí.
Jak důležitá je deregulace pro polskou ekonomiku a co by mělo být přezkoumáno?
– V Polsku jsme po mnoho let, částečně kvůli regulacím EU, ale také kvůli naší vlastní přehnané horlivosti, zavedli spoustu předpisů, které neusnadňují život občanům, ale zejména podnikatelům.
Jde hlavně o ohlašovací povinnosti. Můžeme být nazýváni špičkovými studenty, protože jsme nejen implementovali směrnice EU do právního systému, ale také jim přidali lokální úroveň složitosti. Příkladem by mohly být předpisy týkající se oznamování daňových schémat.
Deregulace, která zahrnuje zjednodušení předpisů a zbavení podnikatelů administrativních a informačních povinností, je dobrým směrem. Myslím, že nejdůležitější na tom všem je dialog, který by měl probíhat se zástupci různých skupin.
V posledních několika letech jsme byli svědky implementace předpisů, které byly z obchodního hlediska velmi obtížné, protože přes noc změnily pravidla hry.
Z tohoto pohledu, pokud hovoříme o konkurenceschopnosti polské ekonomiky, si myslím, že stabilita regulací a jejich předvídatelnost jsou zásadně důležité. Nejen pro naše domácí podnikatele, ale i pro ty, kteří o Polsku uvažují jako o potenciální investiční lokalitě.
V Evropské unii probíhá debata o ESG.
Souběžně s tím probíhá v Evropské unii debata o odložení podávání zpráv o ESG. Zejména pro menší podniky je rozsah výzvy při shromažďování potřebných dat obrovský.
Pokud chceme vybudovat konkurenceschopnou ekonomiku, zavedení dalších administrativních povinností jednoduše stojí peníze. Má to tedy vliv i na provozní náklady a ceny produktů.
Z mého pohledu může být deregulace signálem k podpoře hospodářského růstu a zvýšení úrovně soukromých investic, která je stále nízká.
Jaké výzvy čekají polský energetický sektor v nadcházejících letech?
– Energie se od ostatních odvětví výrazně neliší v tom, že je zásadně ovlivňována geopolitickými a regulačními změnami.
Nejdůležitější výzvou je vyvážit elektrizační systém tak, aby uspokojoval potřeby zákazníků využívajících stabilní a nízkoemisní zdroje výroby energie.
Jde o to určit, jaký by měl být energetický mix, o který chceme usilovat. To nemůže být důsledek podniknutých kroků, ale spíše důsledek vědomého plánování.
V polském mixu obnovitelné zdroje energie postupně získávají na významu, ale vyznačují se určitou nestabilitou výroby. Další výzvou je zajistit stabilitu dodávek a pracovat na vybudování systému skladování energie.
Za zmínku stojí také přenosové sítě, zejména v kontextu odvětví těžby na moři nebo v jaderném sektoru. Je nutné modernizovat distribuční síť a v tomto případě počítáme i s finančními prostředky od KPO.
Důležité je také stabilizovat regulaci, což je obzvláště důležité, protože investice v energetickém sektoru jsou kapitálově a časově náročné.
Jak by se měla v nadcházejících letech utvářet naše obranná politika a – neméně důležité – výdaje na rozvoj polských továren působících v tomto odvětví?
– Po celém světě, včetně Evropské unie, vidíme, že budování obranných schopností s cílem efektivně reagovat na geopolitické výzvy je zásadní. Obranu posuzujeme z několika hledisek.
Digitální odolnost posiluje bezpečnost infrastruktury
Zaprvé je to digitální odolnost, tj. investice do technologií souvisejících mimo jiné s umělou inteligencí, které posilují bezpečnost digitální infrastruktury. To zahrnuje i kybernetickou bezpečnost, která souvisí se suverenitou dat a odolností kritické infrastruktury.
Za druhé, obrana je v organizačním rozměru, tj. potřeba investovat do infrastruktury a vojenského vybavení. Jen letos Polsko na tento účel vyčlení 4,7 % svého HDP. HDP a do roku 2035 mohou výdaje dosáhnout až 1,9 bilionu PLN.
Ve srovnání s předchozími lety se jedná rozhodně o rekordní rozsah a výdaje na obranu mohou být impulzem pro další ekonomický rozvoj. Je však důležité zajistit účast domácího obranného průmyslu na výdajích tak obrovských částek.
Za třetí, klademe velký důraz na budování občanského postoje k obraně státu a vzdělávání společnosti.
Do jaké míry může zdravotnictví těžit z inovativních řešení pro zlepšení své efektivity v péči o pacienty?
– Na jedné straně je výzvou demografické změny a stárnoucí společnost a na druhé straně nedostatek zdravotnického personálu. V této souvislosti je velmi důležitá transformace systému zdravotní péče z technologického hlediska.
Generativní umělá inteligence neboli digitální dvojčata pomáhají zlepšit péči o pacienty, diagnostiku a snížit náklady.
Analýza lékařských dat a správa zdravotnických zařízení umožňuje zkrácení prostojů, eliminaci front a neodůvodněných nákladů. Zaměstnanci se mohou soustředit na pacienta spíše než na administrativní záležitosti.
Naše zpráva Globální výhled zdravotní péče z roku 2025 ukazuje, že až 20 procent pracovní doby zdravotních sester zabírají administrativní úkoly. Technologie nám umožňují rychleji zavádět nové terapie nebo urychlovat výrobu léků.
Nástupnictví je také zajímavé téma; Stále více polských firem čelí výzvě předat řízení svým dědicům. Jak to vyřešit?
– Toto téma je v Polsku obtížné, protože u nás zatím neexistuje tradice nástupnictví. Máme co do činění se syndromem zakladatele, který má silnou osobnost a potíže s předáním otěží. Plánování nástupnictví, zejména v malých a středních podnicích, je velmi důležité, protože ty jsou hnací silou polské ekonomiky.
Nástupnictví by mělo být dobře připraveno pro dobro firmy
To jim umožňuje udržet kontinuitu podnikání, zatímco jiný přístup může vést ke stagnaci nebo dokonce k bankrotu společnosti. K takové generační obměně se vyplatí přistupovat jako ke strategickému prvku podnikání a připravit se na ni s dostatečným předstihem – jak právně, tak i psychicky.
Majitelé firem by měli všechny aspekty promyslet mnoho let dopředu a rozhodnout se, zda do procesu zapojí rodinu, vyhledají externí management, nebo případně firmu prodají v rámci rodinné struktury.
Polska gospodarka jest odporna na wstrząsy. Jednak wpływ globalnych zawirowań trudno przewidzieć.
Jeszcze tydzień, dwa tygodnie temu dane dotyczące wzrostu polskiej gospodarki były zupełnie inne niż obecnie. Ponieważ rzeczywiście obserwujemy zawirowania w światowej gospodarce, prognozy są mniej oczywiste i ulegają częstym zmianom – mówi w rozmowie z WNP.PL partnerka zarządzająca Deloitte w Polsce, krajach bałtyckich i Ukrainie Joanna Świerzyńska.
Jak można ocenić obecnie kondycję polskiej gospodarki w kontekście globalnych napięć handlowych?
– Jeszcze tydzień, dwa tygodnie temu dane dotyczące wzrostu polskiej gospodarki były zupełnie inne niż obecnie. Ponieważ rzeczywiście obserwujemy zawirowania w światowej gospodarce, prognozy są mniej oczywiste i ulegają częstym zmianom.
Trudno w tej chwili przewidzieć, w którą stronę rozwinie się wojna handlowa, co nowego zapowiedzą Stany Zjednoczone. Już teraz cła zaproponowane przez amerykańską administrację sięgają rekordowych poziomów z początku XX wieku, ale jednocześnie, w stosunku m.in. do Unii Europejskiej, zostały zawieszone na 90 dni.
O cłach odwetowych mówi Unia Europejska i inne kraje
– O cłach odwetowych mówi nie tylko UE, ale też inne kraje. Sytuacja jest więc dynamiczna i bardzo niepewna, co najlepiej widać po tym, jak zachowuje się złoty – na sygnały płynące zza oceanu zareagował dosyć znaczącym osłabieniem.
W tak mocno zglobalizowanym świecie zmiany w handlu mają wpływ również na kondycję Polski. W ostatnich 30 latach nasza integracja z globalną gospodarką napędzała wzrost PKB w Polsce.
Z drugiej strony widzimy jednak, że polska gospodarka jest naprawdę elastyczna. Pokazała to nasza odporność na takie wstrząsy jak pandemia Covid-19 czy wojna w Ukrainie.
Dlatego też, pomimo pogorszenia się prognoz i krótkoterminowej niepewności, z optymizmem patrzę na kondycję polskiej gospodarki. Nie zapominajmy o środkach unijnych, które w najbliższych miesiącach będą dla nas istotnym wsparciem. Widzę duży potencjał w inwestycjach realizowanych ze środków z KPO.
Jakie są szanse, że w tym roku wzrost gospodarczy będzie w Polsce wyższy niż 2,9 proc. w 2024 r.?
– Prognozy ze stycznia mówiły o wzroście na poziomie 3,7 proc., ale patrząc na tempo globalnych zmian – trudno jest na ten temat wyrokować. Szczególnie biorąc pod uwagę również inne czynniki, jak relatywnie niską aktywność sektora prywatnego.
Pytanie, jakie kroki podejmiemy, żeby to zmienić i na ile deregulacje będą miały wpływ na przyspieszenie decyzji inwestycyjnych.
Pamiętajmy też, że jak większość europejskich społeczeństw zmagamy się z niekorzystną dla nas demografią i starzeniem się społeczeństwa.
Do tego dochodzą wyzwania związane z finansowaniem rekordowych i obecnie koniecznych, wydatków obronnych. Sytuacja geopolityczna pokazała nam, że sojusze, które funkcjonowały przez lata, są zaburzone, a my powinniśmy skupić się na lokalnych i regionalnych inwestycjach w obronność.
Transformacja energetyczna musi w Polsce przyspieszyć
Nie ukrywajmy też, że mamy spore wyzwania związane z transformacją energetyczną, która musi przyspieszyć. W skali całej gospodarki i działań na rzecz poprawy jej konkurencyjności jest to bez wątpienia temat, który nie może dłużej czekać.
Patrząc całościowo, myślę, że pomimo wyzwań i światowych zawirowań, mamy stabilne, solidne fundamenty, aby się rozwijać i umacniać naszą pozycję w Europie. Zdecydowanie mamy się czym w Polsce pochwalić.
Jak ważna jest deregulacja dla polskiej gospodarki i co powinno zostać poddane przeglądowi?
– Przez wiele lat, trochę w związku z regulacjami unijnymi, ale też z własnej nadgorliwości wprowadziliśmy w Polsce bardzo dużo przepisów, które nie ułatwiają życia obywatelom, ale zwłaszcza przedsiębiorcom.
Chodzi głównie o obowiązek raportowania. Można nas nazwać prymusem, bo nie tylko implementowaliśmy do porządku prawnego unijne dyrektywy, ale dodawaliśmy do nich lokalny stopień skomplikowania. Przykładem niech będą regulacje dotyczące raportowania schematów podatkowych.
Deregulacja polegająca na uproszczeniu przepisów, zdjęciu z barków przedsiębiorców obowiązków administracyjnych i informacyjnych, to dobry kierunek. Myślę, że w tym wszystkim najważniejszy jest dialog, który powinien toczyć się z przedstawicielami różnych środowisk.
Na przestrzeni ostatnich kilku lat mieliśmy do czynienia z sytuacjami wprowadzania regulacji, które były z punktu widzenia biznesu bardzo trudne, ponieważ z dnia na dzień zmieniały reguły gry.
Z tej perspektywy, jeżeli mówimy o konkurencyjności polskiej gospodarki, to myślę, że stabilność regulacji, przewidywalność przepisów jest fundamentalnie istotna. Nie tylko dla naszych rodzimych przedsiębiorców, ale też dla tych, którzy myślą o Polsce jako potencjalnym miejscu inwestycji.
W Unii Europejskiej toczy się debata na temat ESG
Równolegle w Unii Europejskiej toczy się debata dotycząca przesunięcia w czasie raportowania ESG. Szczególnie dla mniejszych przedsiębiorstw skala wyzwań związanych z tym, aby zebrać dane, które są potrzebne, jest olbrzymia.
Jeżeli chcemy budować konkurencyjność gospodarki, wprowadzenie dodatkowych obowiązków administracyjnych po prostu kosztuje. W związku z tym ma to również wpływ na koszty działalności i cenę produktów.
Z mojej perspektywy deregulacja to może być sygnał do tego, żeby napędzić wzrost gospodarczy oraz zwiększyć poziom inwestycji prywatnych, który utrzymuje się na niskim poziomie.
Jakie wyzwania czekają w najbliższych latach polską energetykę?
– Energetyka nie różni się znacząco od innych gałęzi przemysłu w takim zakresie, że fundamentalny wpływ mają na nią zmiany geopolityczne i regulacyjne.
Najważniejszym wyzwaniem jest zbilansowanie systemu elektroenergetycznego, aby zaspokoić potrzeby odbiorców przy wykorzystaniu stabilnych i niskoemisyjnych źródeł wytwórczych.
Chodzi o ustalenie, jaki powinien być miks energetyczny, do którego chcemy dążyć. To nie może być wypadkowa podejmowanych działań, tylko efekt świadomego planowania.
W polskim miksie odnawialne źródła energii sukcesywnie zyskują na znaczeniu, ale charakteryzują się pewną niestabilnością produkcji. Kolejnym wyzwaniem jest więc zapewnienie stabilności dostaw i działania na rzecz budowania systemu magazynów energii.
Warto też wspomnieć o sieciach przesyłowych, szczególnie w kontekście sektora offshore czy atomu. Konieczna jest modernizacja sieci dystrybucyjnej i w tym przypadku również liczymy na środki z KPO.
Ważna jest również stabilizacja przepisów, co jest szczególnie istotne, bo inwestycje w energetyce są kapitałochłonne i czasochłonne.
Jak powinna być kształtowana w najbliższych latach nasza polityka obronna i – co równie ważne – nakłady na rozwój polskich fabryk działających w tym sektorze?
– Na całym świecie, w tym także w Unii Europejskiej, widzimy, że budowanie zdolności obronnych, w celu skutecznego reagowania na wyzwania geopolityczne, jest fundamentalne. Obronność rozpatrujemy poprzez kilka aspektów.
Odporność cyfrowa wzmacnia bezpieczeństwo infrastruktury
Po pierwsze to odporność cyfrowa, czyli inwestycje w technologie związane m.in. ze sztuczną inteligencją, które wzmacniają bezpieczeństwo infrastruktury cyfrowej. Z tym wiąże się również cyberbezpieczeństwo, związane z suwerennością danych i odpornością infrastruktury krytycznej.
Po drugie to obronność w wymiarze organizacyjnym, czyli konieczność inwestowania w infrastrukturę i sprzęt wojskowy. Tylko w tym roku Polska przeznaczy na ten cel 4,7 proc. PKB, a do 2035 wydatki mogą wynieść nawet 1,9 bln złotych.
W porównaniu do ubiegłych lat to zdecydowanie rekordowa skala, a wydatki na obronność mogą być impulsem dla dalszego rozwoju gospodarczego. Ważne jest jednak zapewnienie udziału krajowego przemysłu obronnego w wydatkowaniu tak ogromnych kwot.
Po trzecie kładziemy duży nacisk na budowanie obywatelskiej postawy wobec obrony państwa i edukację społeczeństwa.
Na ile ochrona zdrowia może skorzystać z rozwiązań innowacyjnych, aby poprawić swoją efektywność w opiece nad pacjentami?
– Z jednej strony wyzwaniem są zmiany demograficzne i starzejące się społeczeństwo, a z drugiej – braki wśród personelu medycznego. W tym kontekście transformacja systemu ochrony zdrowia od strony technologicznej jest bardzo istotna.
Generatywna sztuczna inteligencja czy bliźniaki cyfrowe pozwalają usprawnić opiekę nad pacjentem, diagnostykę oraz obniżyć koszty.
Analiza danych medycznych i zarządzania placówkami medycznymi pozwala na redukcję przestojów, eliminuje kolejki, nieuzasadnione koszty. Personel może skoncentrować się na pacjencie, a nie sprawach administracyjnych.
Z naszego raportu „2025 Global Health Care Outlook“ wynika, że nawet 20 proc. czasu pracy pielęgniarek pochłaniają właśnie zadania administracyjne. Technologie dają nam możliwość szybszego wdrażania nowych terapii czy przyspieszenie produkcji leków.
Ciekawym tematem jest także sukcesja, coraz więcej polskich firm staje przed wyzwaniem przekazania zarządzania w ręce spadkobierców. Jak to rozwiązać?
– Ten temat jest w Polsce trudny, ponieważ nie mamy jeszcze tradycji sukcesyjnych. Mierzymy się z syndromem założyciela, który ma silną osobowość i trudność z przekazaniem sterów. Zaplanowanie sukcesji, zwłaszcza w małych i średnich przedsiębiorstwach jest bardzo istotne, ponieważ napędzają polską gospodarkę.
Sukcesja powinna dobrze przygotowana dla dobra biznesu
To pozwala zachować im ciągłość działania, a w innym podejściu możliwa jest stagnacja lub nawet upadek firmy. Warto taką zmianę pokoleniową traktować jako strategiczny element biznesu i przygotować ją z dużym wyprzedzeniem – zarówno pod względem prawnym czy też mentalnym.
Właściciele firm powinni wiele lat wcześniej myśleć o wszystkich aspektach i zdecydować, czy w proces włączyć rodzinę, poszukać zewnętrznego zarządzania, a może zbyć firmę w strukturze rodzinnej.