PL/CZ informace – zákony – předpisy – pozvánky a pod. CZ/PL informacje – ustawy – przepisy – zaproszenia itp.
Výsledky českých voleb jsou tady. Co znamenají pro Polsko?*
Są już wyniki wyborów w Czechach. Co oznaczają dla Polski?*
Výsledky českých voleb jsou tady. Co znamenají pro Polsko?
České volby se konaly od pátku do soboty, volební urny se zavřely ve 14:00. Jejich výsledek by mohl rozhodnout o mnoha důležitých otázkách pro Polsko, včetně pomoci Ukrajině, ale také ovlivnit hospodářské vztahy našich zemí. Podle prvních výsledků nejvíce voličů hlasovalo pro stranu Andreje Babiše Akce nespokojených občanů a výsledek jí pravděpodobně zajistí naprostou většinu. Bývalý polský premiér Mateusz Morawiecki má pravděpodobně spíše negativní vzpomínky na Babišovu předchozí vládu, s odkazem na žalobu podanou k Evropskému soudnímu dvoru (SDEU) ohledně dolu Turów.
Po sečtení 99,94 % hlasů byl počet hlasů 100 %. S 68,9% volební účastí (5,7 milionu vydaných hlasovacích lístků z 8,2 milionu voličů) v českých parlamentních volbách si může 71letý Andrej Babiš gratulovat k vítězství. Vede konzervativní stranu Akce nespokojených občanů (ANO), která podle již sečtených hlasů dosáhla podpory 34,6 %. To je výrazně lepší než průzkumy, které jí dávaly 30% podporu, a také o více než 11 procentních bodů více než její nejbližší rival – konzervativně-liberální koalice Spolu (Spolu) vedená odcházejícím premiérem Petrem Fialou, která získala 23,3 %. Průzkumy jí dávaly kolem 19% podpory, což je také velké překvapení.
„Jsem pro Evropu a pro NATO,“ řekl Babiš, který je také stoupencem prezidenta Donalda Trumpa, po sečtení výsledků voleb. Dodal, že chce diskutovat o Ukrajině. Vyjádřil důvěru, že prezident Trump konflikt vyřeší za účasti evropských zemí. Ujistil také, že nebude bránit českým firmám v prodeji zbraní Ukrajině.
Následující místa obsadila proevropská koalice úředníků místní samosprávy, Starostů a nezávislých (Starostové a Nezávislí) s 11,2 % (průzkumy kolem 11 %); libertariánská, ale proevropská a levicově orientovaná Pirátská strana s 8,9 % (průzkumy kolem 10 %); pravicová a euroskeptická SPD se 7,8 % (průzkumy kolem 13 %); a pravicoví, konzervativně-nacionalističtí a euroskeptičtí Motoristé s 6,8 % (průzkumy kolem 6 %). Levicová a euroskeptická strana „Dost!“, která získala 4,3 % hlasů, se do parlamentu nedostane. Sečtené hlasy (přibližně 7 % v průzkumech), což je pod 5% hranicí.
Babiš oznámil, že bude o budoucí vládě jednat s pravicovými a unioskeptickými stranami SPD a Motoristé. Zdůraznil, že si je jistý, že se mu podaří sestavit kabinet.
V České republice existuje nejen 5% hranice pro jednotlivé strany, ale také 8% hranice pro koalici dvou stran a 10% hranice pro koalici tří a více stran.
Tyto volební výsledky se ukázaly jako neúspěch pro SPD, jejíž rostoucí průzkumy veřejného mínění jí dávaly 13 %, a v tomto případě si významnou část jejích voličů pravděpodobně získala strana ANO. Přeloženo do polských měřítek je to, jako by PiS převzala hlasy Konfederace. Levicová strana Stačilo!, která měla v průzkumech 7 %, neúspěšně doufala, že se dostane do parlamentu, ale její výsledek bude pod 5 %, což znamená, že nezíská žádná křesla. Hlasy se v České republice přepočítávají na křesla metodou Sainte-Laguë, která dává menší preferenci vítězným stranám než D’Hondtova metoda používaná v Polsku. S touto metodou by Polsko mělo v současnosti stejnou vládu, ale s osmi méně křesly pro stranu Právo a spravedlnost (PiS), čtyřmi méně pro Občanskou koalici (KO), šesti více pro Konfederaci (Konfederacja), čtyřmi více pro Třetí cestu (Trójda Droga) a dvěma více pro Levici (Lewica).
České volby a Ukrajina
Odcházející česká vláda vede od začátku roku 2024 mezinárodní iniciativu na dodávky milionů dělostřeleckých granátů Ukrajině. V lednu letošního roku však Babiš oznámil, že tuto iniciativu pozastaví, pokud se jeho strana ANO dostane k moci.
„Neřekl bych, že z ideologických důvodů, ale spíše z finančních. [Babiš] bude chtít tyto prostředky alokovat na domácí záležitosti,“ řekl nedávno BBC News Polska Tomasz Cirhan, politolog z Masarykovy univerzity v České republice.
Babiš stál za konfliktem v Turówu
Pro Polsko může být Babišova postava vnímána negativně, protože rozpoutal bouři kvůli dolu Turów, která zemi stála 68,6 milionu eur na pokutách uložených Evropským soudním dvorem (ESD) (zadržené platby od EU), 35 milionů eur na odškodnění pro Českou republiku a 10 milionů eur pro Fond malých environmentálních projektů. Objevil se v červenci letošního roku. Existuje šance na splacení 68,5 milionu eur, jak ve svém stanovisku rozhodla generální advokátka Soudního dvora Evropské unie Juliane Kokott, že Evropská komise tyto peníze Polsku v rámci dohody s Českou republikou neoprávněně zadržela.
V roce 2021 Česká republika obvinila Polsko z prodloužení licence na těžbu lignitu v dole Turów bez provedení odpovídajících konzultací o životním prostředí a bez souhlasu Prahy. Soud nařídil Polsku pozastavit těžbu do vyřešení případu, což Polsko neučinilo, protože by to pro elektrárnu, která byla kvůli nedostatku suroviny nečinná, znamenalo značné ztráty.
Kdo je kdo v české politice?
Abychom si představili, co jednotlivé strany zastupují, stačí vyjmenovat skupiny, do kterých v Evropském parlamentu patří. Například strana ANO patří do skupiny Patriots for Europe, kterou založily pravicové strany: francouzské Národní shromáždění, maďarský Fidesz Viktora Orbána, italská Liga, španělská VOX, nizozemská Strana svobody a rakouská Strana svobody (FPO). Do této skupiny nepatří žádný polský poslanec Evropského parlamentu.
Členové koalice Razem (Spolu, ODS+TOP09+KDU/ČSL) v Evropském parlamentu zasedají jak ve skupině ECR, která zahrnuje poslance PiS, tak ve skupině EPP, která zahrnuje Občanskou koalici a Polskou lidovou stranu (PSL).
SPD zasedá ve skupině ESN v Evropském parlamentu spolu s poslanci Nové naděje Sławomira Mentzena a německé AfD, mimo jiné.
Starostové a nezávislí v Evropském parlamentu jsou v EPP, kde jsou poslanci Občanské koalice a Polské lidové strany (PSL). Pirátská strana má v Evropském parlamentu pouze jednoho poslance v Zelených. A konečně, Motoristé jsou v Evropském parlamentu ve skupině Patriots for Europe spolu s poslanci Národního hnutí Krzysztofa Bosaka.
Są już wyniki wyborów w Czechach. Co oznaczają dla Polski?
Wybory w Czechach trwały od piątku do soboty, a urny zamknięto o 14.00. Ich wynik może przesądzić o wielu sprawach ważnych dla Polski m.in. w kontekście pomocy Ukrainie, ale też wpłynąć na wzajemne relacje gospodarcze naszych krajów. Zgodnie z pierwszymi wynikami najwięcej wyborców głosowało na partię Akcja Niezadowolonych Obywateli Andreja Babisza i uzyskany wynik prawdopodobnie da jej samodzielną większość. Poprzednie rządy Babisza niezbyt pozytywnie wspomina zapewne były premier Polski Mateusz Morawiecki, a chodzi o pozew do TSUE o kopalnię w Turowie.
Po przeliczeniu głosów przez 99,94 proc. komisji wyborczych i przy 68,9-procentowej frekwencji (5,7 mln wydanych kart do głosowania na 8,2 mln wyborców) w czeskich wyborach parlamentarnych 71-letni Andrej Babisz może sobie gratulować zwycięstwa. Stoi on na czele konserwatywnej partii Akcja Niezadowolonych Obywateli (ANO), która według już podliczonych głosów osiągnęła poparcie na poziomie 34,6 proc. To dużo lepiej niż w sondażach, które dawały jej 30 proc., a zarazem o ponad 11 pkt. proc. więcej niż najbliższy rywal — konserwatywno-liberalna koalicja Razem (Spolu) kierowana przez ustępującego premiera Petra Fialę, która zdobyła 23,3 proc. Tej sondaże dawały około 19 proc., czyli wynik też jest dużą niespodzianką.
— Jestem za Europą i za NATO — powiedział po podliczeniu wyników wyborów Babisz, który jest też zwolennikiem prezydenta Donalda Trumpa. Dodał, że chce dyskusji o Ukrainie. Wyraził przekonanie, że konflikt rozwiąże prezydent Trump z udziałem państw europejskich. Zapewnił także, że nie będzie przeszkadzać czeskim firmom w sprzedaży uzbrojenia Ukrainie.
Kolejne miejsca zajęły: prounijna koalicja samorządowców Burmistrzowie i Niezależni (Starostove a Nezavisli) z 11,2 proc. (w sondażach ok. 11 proc.); libertariańska, a zarazem prounijna i lewicująca Partia Piratów z 8,9 proc. (w sondażach ok. 10 proc.); prawicowa i eurosceptyczna partia SPD z 7,8 proc. (w sondażach ok. 13 proc.); prawicowa, konserwatywno-narodowa i eurosceptyczna partia Zmotoryzowani z 6,8 proc. (w sondażach ok. 6 proc.). Do parlamentu nie wejdzie lewicowa i eurosceptyczna partia Wystarczy! (Stačilo!), która dostała 4,3 proc. podliczonych głosów (w sondażach ok. 7 proc.), czyli poniżej progu 5 proc.
Babisz zapowiedział, że o przyszłym rządzie będzie rozmawiać z prawicowymi i uniosceptycznymi partiami SPD oraz Zmotoryzowani. Zaznaczył, że jest przekonany, iż uda mu się utworzyć gabinet.
W Czechach jest nie tylko próg 5 proc. dla pojedynczych partii, ale też 8 proc. dla koalicji dwóch partii oraz 10 proc. dla koalicji trzech i więcej ugrupowań.
Porażką takie wyniki wyborów okazały się dla SPD, której rosnące sondaże dawały 13 proc. i tu znaczną część jej wyborców przejęła prawdopodobnie ANO. W tłumaczeniu na polskie warunki, to tak jakby PiS przejęło głosy Konfederacji. Na wejście do parlamentu nieskutecznie liczyła lewicowa Stačilo!, która miała 7 proc. w sondażach, a wynik będzie poniżej 5 proc., co sprawia, że nie dostanie żadnego mandatu.
Głosy na mandaty są w Czechach przeliczane metodą Sainte-Laguë, która daje mniejsze preferencje ugrupowaniom wygrywającym niż stosowana w Polsce metoda D’Hondta. Przy takiej metodzie w Polsce mielibyśmy obecnie te same rządy, z tym że o osiem mniej mandatów dostałoby PiS, o cztery mniej KO, a o sześć więcej miałaby Konfederacja, o cztery więcej Trzecia Droga i o dwa więcej Lewica.
Wybory w Czechach a Ukraina
Ustępujący czeski rząd od początku 2024 r. przewodzi międzynarodowej inicjatywie dostarczania Ukrainie milionów pocisków artyleryjskich. Jednak w styczniu br. Babisz zapowiedział zawieszenie tej inicjatywy, jeśli jego partia ANO dojdzie do władzy.
„Nie powiedziałbym, że z powodów ideologicznych, ale bardziej pod względem finansowym. [Babisz] będzie chciał przeznaczyć te środki na sprawy wewnętrzne“ — mówił niedawno dla BBC News Polska Tomasz Cirhan, politolog z Uniwersytetu Masaryka w Czechach.
Babisz stał za konfliktem o Turów
Dla Polski postać Babisza może być postrzegana o tyle negatywnie, że to on rozpętał burzę wokół kopalni w Turowie, co kosztowało nasz kraj 68,6 mln euro kar nałożonych przez TSUE (potrącone wypłaty z Unii), 35 mln odszkodowania dla Czech i 10 mln euro na Fundusz Małych Projektów Środowiskowych. Pojawiła się w lipcu br. szansa na zwrócenie 68,5 mln euro, bo rzeczniczka generalna Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej Juliane Kokott uznała w wydanej opinii, że Komisja Europejska niesłusznie potrąciła Polsce te pieniądze z racji ugody z Czechami.
Czechy w 2021 r. zarzuciły Polsce przedłużenie koncesji na wydobycie węgla brunatnego w kopalni Turów bez przeprowadzenia odpowiednich konsultacji środowiskowych i bez zgody Pragi. Trybunał nakazał Polsce wstrzymanie wydobycia do czasu rozstrzygnięcia sprawy, czego Polska nie zrobiła, bo oznaczałoby to wielkie straty unieruchomionej z braku surowca elektrowni.
Kto jest kim w czeskiej polityce?
Żeby zobrazować sobie, co reprezentują poszczególne partie, wystarczy podać, w jakich grupach zasiadają w Parlamencie Europejskim. I tak partia ANO należy do grupy Patrioci dla Europy, założonej przez prawicowe partie: francuskie Zjednoczenie Narodowe, węgierską Fidesz Wiktora Orbána, włoską Ligę, hiszpański VOX, holenderską Partię Wolności oraz Wolnościową Partię Austrii (FPO). Do tego ugrupowania nie należy żaden z polskich europosłów.
Europosłowie koalicji Razem (Spolu, ODS+TOP09+KDU/ČSL) w parlamencie unijnym zasiadają zarówno w ugrupowaniu ECR, w którym są posłowie PiS, jak i w EPP, gdzie są posłowie Koalicji Obywatelskiej oraz PSL.
SPD w parlamencie unijnym zasiada w grupie ESN razem z m.in. europosłami Nowej Nadziei Sławomira Mentzena i niemieckiej AfD.
Burmistrzowie i Niezależni w parlamencie unijnym są w EPP, tam, gdzie europosłowie Koalicji Obywatelskiej oraz PSL.
Partia Piratów w Parlamencie Europejskim ma tylko jednego europosła w Zielonych.
Wreszcie Zmotoryzowani są w Europarlamencie w Patriotach dla Europy razem z europosłami Ruchu Narodowego Krzysztofa Bosaka.